Küresel ölçekli firmalar, maliyetlerini minimize etmek adına, üretim lokasyonlarına uygun olarak dünyanın farklı bölgelerinde faaliyet gösteren tedarikçiler ile çalışmaktadır. Bu firmalar, tedarikçilerini seçerken mevcut veya kendi oluşturdukları kalite sistemlerine uygun şekilde üretim yaptıklarına emin olmak ister. Tüm dünyada geçerliliği olan kalite belgelerine ek olarak kendi denetim mekanizmalarını çalıştırarak firmaların altyapılarının ve çalışma şekillerinin uygunluğunu kontrol ederler. Ayrıca, herhangi bir ürün grubunda tedarikçi listesine alacakları firmaları, meşakkatli bir numune onay sürecine sokarlar.  Özellikle, küresel ölçekli otomotiv firmalarına tedarikçi olmak, diğer anlamda küresel tedarik zincirine katılmak, uzun uğraşlar ve altyapı harcamaları gerektirmektedir. Büyük ölçekli firmalar, bu tür faaliyetleri gerçekleştirebilecek altyapıya ve insan kaynağına sahiptirler. Buna karşın, KOBİ’lerin büyük çoğunluğunun bu tür istekleri tam olarak karşılayacak altyapısı ve mali yeterliliği bulunmamaktadır.

    Ticaret Bakanlığı’nın yürüttüğü Turquality programı; işletmelerin global düzeyde marka bilinirliğini ve bununla beraber ihracat rakamlarını arttırmaları amacıyla verilen geniş kapsamlı bir destektir. Bu kapsamdan genel olarak son kullanıcıya hitap eden ürün imal eden firmalar faydalanmaktadır. Buna karşın, ara mamül imal eden firmaların ihracat faaliyetlerini destekleyebilecek bu kapsamda bir destek programı bulunmamaktaydı. 2016 yılında, Ticaret  Bakanlığı’nın “Pazara Giriş Belgeleri” destekleri altında “Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri” adında yeni bir program açılmıştır. Programın amacı; yurt içinde yerleşik firmaların, ciro ve marka bilinirliği yüksek, küresel ölçekteki firmaların (FORTUNE 500 deki firmalar) tedarikçi listelerine girebilmeleri adına ihtiyaç duydukları; seri üretime yönelik olmayan alet/teçhizat, yazılım, ofis/depo, eğitim/seyahat/danışmanlık, sertifikasyon çalışmalarını desteklemek olarak belirtilebilir.

Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Proje Programı Kimler İçin?

      Öncelikli olarak, söz konusu desteğin genel bir altyapı iyileştirmesine yönelik değildir. Programdan faydalanmanın ön şartı; marka bilinirliği ve ciro gibi unsurlar itibariyle sektöründe küresel ölçeğe haiz yurt dışındaki firmalara ilk defa bir ürün grubu ihracatı gerçekleştirmek. Buna ek olarak, hali hazırda ihracat yapılan küresel ölçekli bir firmaya farklı bir ürün grubu tedarik etme potansiyeli olan firmalar da bu programa başvurabilir. Bu kapsamda, küresel ölçekli firmanın tedarikçi firma ile herhangi bir ürün grubunun numune süreçlerine başlamak üzere iletişime geçmiş olması gerekmektedir. Tedarikçi firma, küresel ölçekli firmaya, proje kapsamında belirtilen ürün ile ilgili fatura kesmemiş olmalıdır. Farklı ürün grubu ihraç edebilmek için başvuran firmaların ise, yeni ürün grubu ile ilgili fatura kesmediğini/satış gerçekleştirmediğini kanıtlaması gerekmektedir.

Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri Kapsamında Destek Miktarı ve Desteklenecek Kalemler Nelerdir?

Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri kapsamında destek oranı %50 ve sağlanacak maksimum destek 1 Milyon USD olarak belirlenmiştir. Maksimum proje süresi ise 2 senedir.

Proje programı kapsamında desteklenecek giderler aşağıda listelenmiştir;

Alet/Teçhizat: Bu destek kalemi kapsamında seri imalata yönelik olmayan, numune hazırlama ve test süreçlerinde firmaların ihtiyaç duyduğu teçhizatlar ve test cihazları değerlendirilebilir. Bu gider kalemi için herhangi bir üst limit bulunmamaktadır.

Yazılım: Küresel firma taleplerini karşılamak adına yapılacak çalışmalarda ihtiyaç duyulacak yeni yazılım tedariği veya mevcut yazılımların güncellenmesi bu destek kapsamında gerçekleştirilebilir. Bu gider kalemi için herhangi bir üst limit bulunmamaktadır.

Eğitim, Danışmanlık ve Müşteri Ziyaretleri: Küresel firmanın taleplerini karşılayabilmek adına alınması planlanan eğitim ve danışmanlık faaliyetleri ile küresel firmaya yapılan ziyaretler desteklenmektedir. Küresel firma yetkililerinin tedarikçi firmaya yapacağı ziyaretler de bu kapsamda desteklenmektedir. Desteğin üst limiti 100.000 USD olarak belirlenmiştir.

Sertifikasyon, Test/Analiz, Ürün Doğrulama: Tedarikçi firmaların, numune süreçlerinde ihtiyaç duydukları test/analiz ve ürün doğrulama faaliyetleri ile ürün veya sistem sertifikasyon süreçleri bu destek kapsamında değerlendirilebilir. Bu gider kalemi için herhangi bir üst limit bulunmamaktadır.

Destek kalemlerinden anlaşılacağı üzere Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri, seri imalat süreçlerinin iyileştirilmesinden ziyade firmanın ürün geliştirme ve test altyapısının iyileştirilmesine yönelik destek vermektedir. Buna karşın; eğitim, danışmanlık, yazılım ve sertifikasyon desteklerinden faydalanılarak, firmanın diğer süreçlerinin iyileştirilmesi adına önemli bir desteğe erişilmesi mümkündür. Söz konusu iyileştirmenin, yeni küresel firmalar ile çalışma konusunda önemli katkı sağlayacağı da aşikardır.

Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projeleri’nin Değerlendirme Kriterleri Nelerdir?

Tekrar belirtmek gerekirse; programa başvurmak için ön şart küresel ölçekli firmalar ile hali hazırda çalışıyor olmak veya ilk teması başlatmak olarak belirtilebilir. Bu kapsamda, tedarikçisi olunacak firmanın küresel ölçekli olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Bununla ilgili olarak bakanlığın yayınladığı herhangi bir liste olmamakla beraber, öncelikli olarak firmaların güncel veya geçmiş Fortune 500 listelerinde olup olmadığı incelenebilir. Bu listede yer alan firmalara tedarikçi olunması gündemde ise başvuru ön şartı ile ilgili bir endişe taşınmaması gerekmektedir. Bu listede olmayan firmalar içinse global ölçekte marka bilinirliği ve ciro büyüklüğü dikkate alınmalıdır. B2C çalışmayan ama B2B olarak sektörün önde gelen firmalarının da bu kategoriye girebileceğini belirtmekte fayda var. Ön başvuru şartı olan uygun küresel ölçekli firma için bir ürün grubunda tedarikçi olma sürecine girilmesinin yanında aşağıdaki kriterler de söz konusu proje programından faydalanılması için değerlendirme kriterlerini oluşturmaktadır.

Bilgi Sistemleri Yönetimi: Firmanın, bilgi teknolojileri konusundaki altyapısı ve yetkinliği, kuruluş içi süreçlerin hangilerinin yazılım altyapıları ile takip edilip yürütüldüğüne dair değerlendirme yapılmaktadır. Mevcut yapı, proje konusuyla uyumlu olmak şartıyla proje kapsamında iyileştirilebilir.

Finansal Performans: Firmanın mali yapısının, proje giderlerinin kendine düşen payının sağlanması için yeterliliği ve firmanın diğer süreçlerini yönetecek mali güce sahip olup olmadığına dair değerlendirme yapılmaktadır.

Mevcut Üretim Yetkinliği ve Ürün Geliştirme Potansiyeli: Firmanın, küresel ölçekli firmanın üretim ihtiyaçlarını karşılama yetkinliği ile yeni ürün geliştirme kabiliyeti sorgulanmaktadır. Burada, üretim altyapısının geliştirilmesine yönelik alet/teçhizatlar desteklenmemekle beraber numune hazırlama altyapısının geliştirilmesi için alet/teçhizat satın alımı proje kapsamında gerçekleştirilebilir.

Organizasyon Yapısı ve İnsan Kaynakları: Tedarikçi firmanın organizasyon yapısı, kurumsallaşma düzeyi ile operasyonları yürütecek olan insan kaynaklarının yetkinliği incelenmektedir. Bu kapsamda personel istihdamı desteklenmemekle beraber, bu konuların iyileştirilmesi için danışmanlık ve eğitim hizmetleri proje kapsamında desteklenmektedir.

Küresel Tedarik Zinciri Proje Değerlendirme ve Yürütme Süreçleri Nasıldır?

Proje dosyası, uygulama esaslarına uygun şekilde hazırlandıktan sonra Ticaret Bakanlığı’na KEP yolu ile teslim edilir. Dosya ön inceleme sürecinden geçtikten sonra ihtiyaç duyulduğu noktada revizyon talep edilebilir. Revizyon talepleri iki ay içerisinde tamamlanarak dosya kuruma tekrar sunulmalıdır. Dosyanın sunumunu takiben, tedarikçi firmalar yerinde ziyaret edilerek proje ile ilgili değerlendirmeler yapılır. Üretim ve yönetim süreçlerinin ayrı lokasyonlarda olduğu durumlarda her iki tesis de ziyaret edilir. Ziyaretler sonrası hazırlanacak raporlar doğrultusunda komisyon toplanarak karar alınır. Projenin kabul edilmesi durumunda 6 aylık süreçlerde faaliyetlerin gerçekleşip gerçekleşmediğine dair inceleme yapılarak izleme süreçleri yürütülür.